责任链模式:从 Sentinel 流控到审批流程的链式处理

责任链模式:从 Sentinel 流控到审批流程的链式处理

一、模式核心:让请求在链条中自由流转

在企业审批系统中,员工请假需依次经过直属领导、部门经理、总经理审批;在流量控制场景中,请求需依次经过阈值校验、黑白名单过滤、熔断降级等处理。这类场景的共同特点是:请求处理需经过多个环节,且环节顺序可动态调整。** 责任链模式(Chain of Responsibility Pattern)** 通过将处理节点连成链条,使请求沿链传递直至被处理,核心解决:

  • 解耦请求与处理:发送者无需知晓具体处理节点,只需将请求提交到链上

  • 动态流程编排:可灵活添加、删除处理节点或调整处理顺序

核心思想与 UML 类图

责任链模式通过抽象处理者定义统一接口,具体处理者决定是否处理请求并决定是否传递给下一个节点,形成递归处理链条:

二、核心实现:构建可插拔的审批流程链

1. 定义请求对象(封装请求数据)

java 复制代码
public class LeaveRequest {
    private String employeeName;    // 申请人
    private int days;              // 请假天数
    private String reason;          // 请假原因

    // 构造器、getter/setter省略
}

2. 抽象处理者(定义处理接口与链条传递逻辑)

java 复制代码
public abstract class Approver {
    protected Approver nextApprover; // 下一个处理者

    public void setNextApprover(Approver approver) {
        this.nextApprover = approver;
    }

    // 处理请求的抽象方法
    public abstract void processRequest(LeaveRequest request);
}

3. 具体处理者(实现不同层级的审批逻辑)

直属领导(处理 1-3 天请假)
java 复制代码
public class TeamLeader extends Approver {
    @Override
    public void processRequest(LeaveRequest request) {
        if (request.getDays() <= 3) {
            System.out.println("直属领导批准:" + request.getEmployeeName() + " 请假" + request.getDays() + "天");
        } else if (nextApprover != null) {
            nextApprover.processRequest(request); // 传递给上级
        }
    }
}
部门经理(处理 4-7 天请假)
java 复制代码
public class DepartmentManager extends Approver {
    @Override
    public void processRequest(LeaveRequest request) {
        if (request.getDays() <= 7) {
            System.out.println("部门经理批准:" + request.getEmployeeName() + " 请假" + request.getDays() + "天");
        } else if (nextApprover != null) {
            nextApprover.processRequest(request);
        }
    }
}
总经理(处理 7 天以上请假)
java 复制代码
public class GeneralManager extends Approver {
    @Override
    public void processRequest(LeaveRequest request) {
        if (request.getDays() > 7) {
            System.out.println("总经理批准:" + request.getEmployeeName() + " 请假" + request.getDays() + "天");
        } else if (nextApprover != null) {
            nextApprover.processRequest(request);
        }
    }
}

4. 客户端组装链条并发起请求

java 复制代码
public class ClientDemo {
    public static void main(String[] args) {
        // 组装审批链条
        Approver leader = new TeamLeader();
        Approver manager = new DepartmentManager();
        Approver gm = new GeneralManager();
        leader.setNextApprover(manager);
        manager.setNextApprover(gm);

        // 发起不同天数的请假请求
        LeaveRequest req1 = new LeaveRequest("张三", 2, "病假");
        leader.processRequest(req1); // 直属领导处理
        
        LeaveRequest req2 = new LeaveRequest("李四", 5, "年假");
        leader.processRequest(req2); // 部门经理处理
        
        LeaveRequest req3 = new LeaveRequest("王五", 10, "婚假");
        leader.processRequest(req3); // 总经理处理
    }
}

三、进阶:构建动态可配置的责任链

1. 使用枚举定义处理顺序(避免硬编码)

java 复制代码
public enum HandlerType {
    VALIDATION_HANDLER,
    RATE_LIMIT_HANDLER,
    CIRCUIT_BREAKER_HANDLER
}

// 责任链工厂类
public class HandlerFactory {
    private static final Map<HandlerType, Handler> HANDLER_MAP = new EnumMap<>(HandlerType.class);
    
    static {
        HANDLER_MAP.put(HandlerType.VALIDATION_HANDLER, new ValidationHandler());
        HANDLER_MAP.put(HandlerType.RATE_LIMIT_HANDLER, new RateLimitHandler());
    }
    
    public static Handler buildChain() {
        Handler handler1 = HANDLER_MAP.get(HandlerType.VALIDATION_HANDLER);
        Handler handler2 = HANDLER_MAP.get(HandlerType.RATE_LIMIT_HANDLER);
        handler1.setNext(handler2);
        return handler1;
    }
}

2. 实现异步责任链(支持非阻塞处理)

java 复制代码
public abstract class AsyncHandler {
    protected AsyncHandler nextHandler;
    
    public void setNext(AsyncHandler handler) {
        this.nextHandler = handler;
    }
    
    public abstract CompletableFuture<Void> handleAsync(Request request);
}

// 异步处理者示例
public class AsyncValidationHandler extends AsyncHandler {
    @Override
    public CompletableFuture<Void> handleAsync(Request request) {
        return CompletableFuture.runAsync(() -> {
            // 异步校验逻辑
            if (nextHandler != null) {
                nextHandler.handleAsync(request);
            }
        });
    }
}

3. 可视化责任链流程(Mermaid 流程图)

四、框架与源码中的责任链实践

1. Sentinel 流量控制(SlotChain 责任链)

  • 核心原理:请求通过多个 Slot(处理节点)依次处理,包括:
    1. NodeSelectorSlot(节点选择)
    1. ClusterBuilderSlot(集群统计)
    1. StatisticSlot(指标统计)
    1. AuthoritySlot(权限校验)
    1. FlowSlot(流量控制)
  • 源码关键类
java 复制代码
// SlotChainBuilder构建责任链
public class DefaultSlotChainBuilder implements SlotChainBuilder {
    @Override
    public SlotChain build() {
        SlotChain chain = new DefaultSlotChain();
        chain.addFirst(new NodeSelectorSlot());
        chain.addAfter(NodeSelectorSlot.class, new ClusterBuilderSlot());
        // 按顺序添加各个Slot
        return chain;
    }
}

2. Spring Security 过滤器链

  • FilterChainProxy管理多个Filter,请求依次经过:

    • SecurityContextPersistenceFilter
    • UsernamePasswordAuthenticationFilter
    • FilterSecurityInterceptor
  • 动态配置:通过http.addFilter()灵活添加自定义过滤器到链中

3. Servlet Filter 机制

  • 多个 Filter 组成责任链,通过FilterChain.doFilter()传递请求
java 复制代码
public interface Filter {
    void doFilter(ServletRequest request, ServletResponse response, FilterChain chain);
}

五、避坑指南:正确使用责任链的 4 个要点

1. 确保链有终止条件

  • ❌ 反模式:链条未设置最终处理者,导致请求无人处理

  • ✅ 最佳实践:添加默认处理者(如NoSupportHandler)

java 复制代码
public class NoSupportHandler extends Handler {
    @Override
    public void handleRequest(Request request) {
        System.out.println("无人处理此请求");
    }
}

2. 控制链的长度(避免性能损耗)

  • 过长的链条会增加方法调用栈深度,建议:

    • 使用@SuppressWarnings("PMD.LawOfDemeter")注解允许合理的链式调用
    • 对处理者进行分组(如校验组、限流组、熔断组)

3. 避免循环引用

  • 组装链条时确保nextHandler不会指向之前的节点
java 复制代码
// 错误示例:形成环
handlerA.setNext(handlerB);
handlerB.setNext(handlerA); 

4. 日志与调试支持

  • 在每个处理者中添加日志记录,方便排查请求处理路径
java 复制代码
public class ValidationHandler extends Handler {
    @Override
    public void handleRequest(Request request) {
        System.out.println("进入校验处理器:" + request.getType());
        // 处理逻辑
        if (nextHandler != null) {
            nextHandler.handleRequest(request);
        }
    }
}

六、总结:何时该用责任链模式?

适用场景 核心特征 典型案例
请求处理需多环节协作 处理步骤可动态组合,且顺序影响结果 审批流程、流控系统、日志处理
解耦请求发送与处理 发送者不关心具体处理者,只需提交请求到链上 中间件消息处理、异常处理链
流程可扩展性要求高 需要灵活添加、删除处理环节 工作流引擎、规则引擎

责任链模式通过「请求链式传递 + 处理者解耦」的设计,将复杂流程拆解为可独立维护的处理节点,使系统在面对流程变更时更具灵活性。下一篇我们将深入探讨命令模式,解析从撤销操作到分布式调度的命令封装实践,敬请期待!

扩展思考:责任链模式 vs 中介者模式

两者都用于解耦对象间交互,但核心差异在于:

模式 交互方式 结构特点 典型应用
责任链模式 链式传递,处理者间隐式关联 线性结构,处理者有序排列 审批流程、过滤器链
中介者模式 通过中介者集中调度 星型结构,中介者知晓所有对象 GUI 组件交互、微服务网关

理解这些差异,能帮助我们在设计复杂交互系统时做出更优选择。

相关推荐
冼紫菜3 天前
如何使用责任链模式优雅实现功能(滴滴司机、家政服务、请假审批等)
java·开发语言·设计模式·责任链模式
hzj65 天前
Sentinel学习
分布式·学习·sentinel
Mr.Demo.10 天前
[Spring] Sentinel详解
java·spring·sentinel
GarfieldFine10 天前
实现Sentinel与Nacos的规则双向同步
java·spring·sentinel
素雪风华11 天前
服务容错治理框架resilience4j&sentinel基础应用---微服务的限流/熔断/降级解决方案
java·微服务·sentinel·springboot·服务容错·resilience
东阳马生架构15 天前
Sentinel源码—8.限流算法和设计模式总结二
算法·设计模式·sentinel
东阳马生架构16 天前
Sentinel源码—7.参数限流和注解的实现一
java·sentinel
B博士16 天前
Sentinel数据S2_SR_HARMONIZED连续云掩膜+中位数合成
sentinel·云掩膜·去云·qa60·scl·msk_cldprb
码代码的小农16 天前
深入浅出Sentinel:分布式系统的流量防卫兵
sentinel